Каб любіць Беларусь нашу мілую,

                                                      Трэба ў розных краях пабываць,

                                                       Разумею цяпер, чаму з выраю

                                                       Жураўлі на Палессе ляцяць

                                                                               А.Ставер

Ці ведаеце вы, што ў другую нядзелю верасня адзначаецца цікавае восеньскае свята – Сусветны  дзень жураўля ? У чарговы беларускамоўны чацвер вучням шостых класаў пашчасціла  апынуцца ў незвычайным свеце  гэтай птушкі.

Сімволіка жураўля – гэта захапляльная тэма, якая цікавіла людзей на працягу многіх стагоддзяў. Журавель – птушка, якая ўшаноўваецца многімі культурамі свету за прыгажосць, грацыю, харызму. Арнітолагі расказваюць, што жураўлі жывуць да 30 гадоў і ніколі не мяняюць сваіх партнёраў. Калі ствараюць пару, то ўжо назаўсёды разам.

У апошнія дні жніўня, у пачатку верасня нашы далёкія продкі назіралі за паводзінамі жураўлёў: “ Калі жураўлі паляцяць, то ў сярэдзіне кастрычніка мароз пачнецца, а калі не – то зіма позна прыйдзе.” Журавель на Беларусі лічыцца вестуном усяго добрага і станоўчага.

Па ўяўленнях нашых продкаў, увосень жоравы пакідаюць наш край, адлятаюць на  зімоўку і нясуць з сабой прэч грэшныя душы.А рана ўвесну вяртаюцца з выраю, каб прынесці з сабой душы будучых дзяцей, якія народзяцца ў гэты год. Сувязь жураўля са светам продкаў ярка адлюстравалася ў нашай культуры: жоравам называлі калодзежы з доўгім шастом, пры дапамозе якога бралі ваду з глыбіні, а чалавеку, які сумаваў, казалі: “Не журыся!”

Журавель заўсёды быў годнай, незалежнай, недасягальнай для чалавека птушкай. Калі ў жыцці чалавека стваралася сітуацыя, у якой неабходна было зрабіць выбар, то ў народзе казалі: “Лепш сініца ў руках, чым журавель у небе”.А пра нешта вельмі жаданае, але недасягальнае, гаварылі: “Што журавель у небе.”

Забіць жураўля значыла назаўсёды развітацца з асабістым шчасцем: ніва будзе бясплоднай, гаспадарка прыйдзе ў заняпад, у сям’і пачнуцца сваркі і хваробы.

У беларускай літаратуры і народнай творчасці таксама часта выкарыстоўваецца вобраз жураўля. Беларуская паэтэса Цётка ўключыла ў сваю хрэстаматыю «Першае чытанне для дзетак беларусаў» (1906) народную казку «Журавель і чапля».Па матывах гэтай казкі   лірічны верш стварыў Народны паэт Беларусі Максім Танк. У першым зборніку вершаў Якуба Коласа «Песні жальбы» выйшаў верш «Адлёт жураўлёў».

А самі шасцікласнікі  ўжо вельмі хутка пазнаёмяцца з цудоўнай літаратурнай песняй Алеся Ставера “Жураўлі на Палессе ляцяць”

А якія цікавыя факты пра гэту незвычайную птушку ведаеце Вы?

Настаўніца беларускай мовы і літаратуры Шэндзерава І.С.